اقتصاددانان سرخوشی که باید محتاط باشند!
کرونا و سرنوشت گردشگری ۱۴۰۰
سال ۱۴۰۰ کجا سرمایهگذاری کنیم؟
تحریم‌ها، دورکاری و وضعیت بازار کار
۱۴۰۰ سال مناسبی برای راهاندازی کسب‌وکار آنلاین است؟
تهران-ایرناپلاس- با وجود آن که دولت آمریکا در تلاش است به زودی دور جدیدی از تحریم‌ها را علیه کشورمان اجرا کند، کشورهای مختلف مرتبط با ایران نیز در مقابل در حال تدبیر راه‌هایی برای در امان ماندن از این موارد هستند.
سابقه تحریم‌های آمریکا علیه ایران تقریباً به پیروزی انقلاب بازمی‌گردد که اولین مورد آن در آبان 1358 و به دنبال تسخیر لانه جاسوسی رخ داد و پس از آن ایران همواره با تحریم‌های آمریکا، شورای امنیت و اتحادیه اروپا مواجه بوده است.
بر اساس اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، تحریم‌های ثانویه‌ای که از 13 آبان/4 نوامبر مجدداً علیه ایران اعمال خواهند شد شامل موارد زیر است:
1. فعالیت بنادر، کشتیرانی و صنایع کشتی‌سازی ایران شامل خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، کشتیرانی جنوب و شرکت‌های وابسته
2. مبادلات نفتی و هر گونه خرید مواد پتروشیمی از ایران، شرکت ملی نفت، نفتیران و شرکت ملی تانکرسازی ایران
3. هر گونه مبادله مالی بین مؤسسات مالی بین‌المللی و بانک مرکزی ایران یا مؤسسات مالی ایرانی
4. بخش انرژی
5. همکاری در زمینه تعهدات خدماتی، بیمه‌ای و بیمه اتکایی
فرصت 180 روزه آمریکا به افراد حقیقی و حقوقی که در رابطه با تحریم‌های هسته‌ای با ایران همکاری می‌کنند به‌زودی به پایان می‌رسد. با اینکه ایران هدف تحریم‌های آمریکا است، اما تبعات این تحریم‌ها برای کشورهای ثالث به‌گونه‌ای است که در جست‌وجوی راه‌های گریز و حفظ منافع خود باشند. این موضوع هم از طرف کشورهای واردکننده محصولات ایران و هم مقاصد صادراتی ما در حال پیگیری است.
**هند در جست‌وجوی طلای سیاه
عمده واردکنندگان نفت ایران کشورهای کره جنوبی، امارات متحده عربی، ژاپن، چین و هند هستند که در این میان هند، مذاکرات با آمریکا برای معافیت از تحریم واردات نفت ایران را آغاز کرده و به نتیجه هم رسیده است. هند، سومین واردکننده بزرگ نفت پس از چین و آمریکاست به‌طوری که 9.2 درصد ارزش نفت وارداتی دنیا را به خود اختصاص داده است. آمارها نشان می‌دهند ارزش نفت صادر شده ایران به هند در سال 2017 بالغ بر 9 میلیارد دلار بوده است و مقامات هندی از سفارش حدود 9 میلیون بشکه نفت ایران در ماه آبان/نوامبر خبر داده‌اند و به‌دنبال رو‌ش‌های پرداخت با روپیه به‌جای دلار هستند. به نظر می‌رسد سایر مشتریان نفت ایران نیز در تلاش برای معافیت از ممنوعیت‌های تجاری با ایران هستند.
**راه‌حل چینی-روسی دور زدن تحریم
چین و روسیه برای حفظ همکاری اقتصادی با ایران به‌دنبال پرداخت‌های غیر دلاری هستند. یوآن و روبل جایگزین‌های دلار برای استمرار رابطه تجاری با این دو کشور است و مذاکراتی برای استفاده از ارزهای ملی بین این کشورهای صورت گرفته است.
مقامات چینی نیز به‌عنوان اصلی‌ترین شریک تجاری و یکی از واردکنندگان عمده نفت ایران همواره در بحث تحریم‌ها مواضعی مخالف آمریکا اتخاذ کرده اند. البته نباید نقش سرمایه‌گذاری‌ها و قراردادهای متعدد چین در بخش‌های مختلف مانند نفت و پتروشیمی، راهسازی، واگن‌سازی و مواردی از این دست را در چنین موضع‌گیری‌هایی نادیده گرفت.
روسیه با وجود تهدیدهای آمریکا درباره عدم همکاری با ایران، منافع خود را در حفظ روابط با همسایه جنوبی می‌بیند. صرف‌نظر از ادعای اخیر اسرائیل درباره قرارداد محرمانه ایران و روسیه با موضوع معاملات نفتی، گمانه‌زنی‌های از سرگیری قراردادهایی مانند سوآپ و تهاتر نفتی بین دو کشور با نزدیک شدن به نیمه آبان تقویت می‌شوند.
**آلمان به‌دنبال حمایت از صادرات
آلمان به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده اروپایی به مقصد ایران نیز به‌دنبال مقابله با بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران است. آلمان که پس از چین، کره جنوبی و هند، بیشترین ارزش صادراتی به ایران را دارد نسبت به کاهش 4 درصدی صادرات به ایران طی 8 ماه اول سال میلادی جاری ابزار نگرانی کرده است. بر اساس گزارش اتحادیه بانک‌های آلمان (BdB) ارزش صادرات به ایران پس از این کاهش به 1.8 میلیارد یورو رسیده است و به همین دلیل احتمال ایجاد اختلال در فعالیت‌های مالی مرتبط با صادرات در بانک‌های این کشور در اثر بازگشت تحریم‌های آمریکا وجود دارد. همچنین بازگشت تحریم‌های آمریکا علاوه‌بر بانک‌ها، شرکت‌های صادراتی را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد و انتظار می‌رود آلمان نیز هماهنگ با اتحادیه اروپا به‌دنبال راهکارهایی برای حفظ موقعیت خود در بازار ایران باشد.
**اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا برای حمایت از شرکت‌های همکار با ایران این امکان را فراهم آورده است که اگر منافع مالی شرکتی در اثر بازگشت تحریم‌ها به خطر بیفتد درخواست خسارت کنند. همچنین اگر شرکتی به‌دلیل تحریم‌ها درخواست لغو قراردادهای خود را داشته باشد، سایر شرکت‌های زنجیره تأمین این قرارداد می‌توانند برای جبران زیان خود شکایت‌های قضایی را پیگیری کنند.
پیشنهادهای گوناگونی نیز برای نحوه برقراری مبادلات مالی ایران پس از 13آبان/4 نوامبر از طرف کشورهای عضو اتحادیه اروپا مطرح شده است. پیشنهاد آلمان، طراحی کانال‌های پرداخت مستقل از آمریکا با استفاده از تأسیس یک صندوق پولی اروپایی و سوئیفت مستقل است. فرانسه نیز به‌عنوان یک راهکار، اتصال حداقل یک بانک ایرانی به سوئیفت بین‌المللی برای حفظ معاملات مالی که در شمول تحریم‌ها قرار نمی‌گیرند را پیشنهاد داده است.
اقدام دیگر اتحادیه اروپا، تنظیم سازوکار یا نهادی واسطه‌ای برای تسهیل پرداخت‌ها و امور مالی طرف‌های همکار با ایران است. این سازوکار که به‌اختصار SPV نامیده می‌شود تاکنون موردحمایت فرانسه، انگلیس و آلمان قرار گرفته و سایر کشورهای دارای منافع تجاری با ایران مانند روسیه، چین و ترکیه نیز دعوت شده است تا به این سازوکار بپیوندند
بر اساس اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، تحریم‌های ثانویه‌ای که از 13 آبان/4 نوامبر مجدداً علیه ایران اعمال خواهند شد شامل موارد زیر است:
1. فعالیت بنادر، کشتیرانی و صنایع کشتی‌سازی ایران شامل خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، کشتیرانی جنوب و شرکت‌های وابسته
2. مبادلات نفتی و هر گونه خرید مواد پتروشیمی از ایران، شرکت ملی نفت، نفتیران و شرکت ملی تانکرسازی ایران
3. هر گونه مبادله مالی بین مؤسسات مالی بین‌المللی و بانک مرکزی ایران یا مؤسسات مالی ایرانی
4. بخش انرژی
5. همکاری در زمینه تعهدات خدماتی، بیمه‌ای و بیمه اتکایی
فرصت 180 روزه آمریکا به افراد حقیقی و حقوقی که در رابطه با تحریم‌های هسته‌ای با ایران همکاری می‌کنند به‌زودی به پایان می‌رسد. با اینکه ایران هدف تحریم‌های آمریکا است، اما تبعات این تحریم‌ها برای کشورهای ثالث به‌گونه‌ای است که در جست‌وجوی راه‌های گریز و حفظ منافع خود باشند. این موضوع هم از طرف کشورهای واردکننده محصولات ایران و هم مقاصد صادراتی ما در حال پیگیری است.
**هند در جست‌وجوی طلای سیاه
عمده واردکنندگان نفت ایران کشورهای کره جنوبی، امارات متحده عربی، ژاپن، چین و هند هستند که در این میان هند، مذاکرات با آمریکا برای معافیت از تحریم واردات نفت ایران را آغاز کرده و به نتیجه هم رسیده است. هند، سومین واردکننده بزرگ نفت پس از چین و آمریکاست به‌طوری که 9.2 درصد ارزش نفت وارداتی دنیا را به خود اختصاص داده است. آمارها نشان می‌دهند ارزش نفت صادر شده ایران به هند در سال 2017 بالغ بر 9 میلیارد دلار بوده است و مقامات هندی از سفارش حدود 9 میلیون بشکه نفت ایران در ماه آبان/نوامبر خبر داده‌اند و به‌دنبال رو‌ش‌های پرداخت با روپیه به‌جای دلار هستند. به نظر می‌رسد سایر مشتریان نفت ایران نیز در تلاش برای معافیت از ممنوعیت‌های تجاری با ایران هستند.
**راه‌حل چینی-روسی دور زدن تحریم
چین و روسیه برای حفظ همکاری اقتصادی با ایران به‌دنبال پرداخت‌های غیر دلاری هستند. یوآن و روبل جایگزین‌های دلار برای استمرار رابطه تجاری با این دو کشور است و مذاکراتی برای استفاده از ارزهای ملی بین این کشورهای صورت گرفته است.
مقامات چینی نیز به‌عنوان اصلی‌ترین شریک تجاری و یکی از واردکنندگان عمده نفت ایران همواره در بحث تحریم‌ها مواضعی مخالف آمریکا اتخاذ کرده اند. البته نباید نقش سرمایه‌گذاری‌ها و قراردادهای متعدد چین در بخش‌های مختلف مانند نفت و پتروشیمی، راهسازی، واگن‌سازی و مواردی از این دست را در چنین موضع‌گیری‌هایی نادیده گرفت.
روسیه با وجود تهدیدهای آمریکا درباره عدم همکاری با ایران، منافع خود را در حفظ روابط با همسایه جنوبی می‌بیند. صرف‌نظر از ادعای اخیر اسرائیل درباره قرارداد محرمانه ایران و روسیه با موضوع معاملات نفتی، گمانه‌زنی‌های از سرگیری قراردادهایی مانند سوآپ و تهاتر نفتی بین دو کشور با نزدیک شدن به نیمه آبان تقویت می‌شوند.
**آلمان به‌دنبال حمایت از صادرات
آلمان به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده اروپایی به مقصد ایران نیز به‌دنبال مقابله با بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران است. آلمان که پس از چین، کره جنوبی و هند، بیشترین ارزش صادراتی به ایران را دارد نسبت به کاهش 4 درصدی صادرات به ایران طی 8 ماه اول سال میلادی جاری ابزار نگرانی کرده است. بر اساس گزارش اتحادیه بانک‌های آلمان (BdB) ارزش صادرات به ایران پس از این کاهش به 1.8 میلیارد یورو رسیده است و به همین دلیل احتمال ایجاد اختلال در فعالیت‌های مالی مرتبط با صادرات در بانک‌های این کشور در اثر بازگشت تحریم‌های آمریکا وجود دارد. همچنین بازگشت تحریم‌های آمریکا علاوه‌بر بانک‌ها، شرکت‌های صادراتی را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد و انتظار می‌رود آلمان نیز هماهنگ با اتحادیه اروپا به‌دنبال راهکارهایی برای حفظ موقعیت خود در بازار ایران باشد.
**اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا برای حمایت از شرکت‌های همکار با ایران این امکان را فراهم آورده است که اگر منافع مالی شرکتی در اثر بازگشت تحریم‌ها به خطر بیفتد درخواست خسارت کنند. همچنین اگر شرکتی به‌دلیل تحریم‌ها درخواست لغو قراردادهای خود را داشته باشد، سایر شرکت‌های زنجیره تأمین این قرارداد می‌توانند برای جبران زیان خود شکایت‌های قضایی را پیگیری کنند.
پیشنهادهای گوناگونی نیز برای نحوه برقراری مبادلات مالی ایران پس از 13آبان/4 نوامبر از طرف کشورهای عضو اتحادیه اروپا مطرح شده است. پیشنهاد آلمان، طراحی کانال‌های پرداخت مستقل از آمریکا با استفاده از تأسیس یک صندوق پولی اروپایی و سوئیفت مستقل است. فرانسه نیز به‌عنوان یک راهکار، اتصال حداقل یک بانک ایرانی به سوئیفت بین‌المللی برای حفظ معاملات مالی که در شمول تحریم‌ها قرار نمی‌گیرند را پیشنهاد داده است.
اقدام دیگر اتحادیه اروپا، تنظیم سازوکار یا نهادی واسطه‌ای برای تسهیل پرداخت‌ها و امور مالی طرف‌های همکار با ایران است. این سازوکار که به‌اختصار SPV نامیده می‌شود تاکنون موردحمایت فرانسه، انگلیس و آلمان قرار گرفته و سایر کشورهای دارای منافع تجاری با ایران مانند روسیه، چین و ترکیه نیز دعوت شده است تا به این سازوکار بپیوندند
