اقتصاددانان سرخوشی که باید محتاط باشند!
کرونا و سرنوشت گردشگری ۱۴۰۰
سال ۱۴۰۰ کجا سرمایهگذاری کنیم؟
تحریم‌ها، دورکاری و وضعیت بازار کار
۱۴۰۰ سال مناسبی برای راهاندازی کسب‌وکار آنلاین است؟
تهران- ایرناپلاس- روزهای پایانی سال است و حقوق‌بگیران در انتظار مصوبه شورای عالی کار و باخبر شدن از حداقل حقوق سال آینده هستند؛ حقوقی که به‌طور برابر برای زنان و مردان اعلام می‌شود، اما آنچه در بازار کار دیده می‌شود، اختلاف مزد و درآمد بین زنان و مردان است.
اختلاف مزد و درآمد بین زنان و مردان، تنها در کشور ما وجود ندارد و بسیاری از کشورها به دنبال راه‌حل‌هایی برای کاهش نابرابری مزد و درآمد زنان و مردان هستند. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، به‌طور میانگین در سطح جهان در سال 2018 به ازای هر یک دلار درآمدی که مردان کسب کردند، زنان تنها 54 سنت دریافت کرده‌اند و 202 سال زمان لازم است تا این شکاف از بین برود.
**نسبت درآمد زنان به مردان
مجمع جهانی اقتصاد، نسبت درآمد زنان به مردان را برای کشورهای مختلف محاسبه می‌کند که بر اساس آن، مجموع درآمد اکتسابی زنان و مردان یک کشور، برآورد می‌شود و نسبت این دو محاسبه می‌شود. اگر نسبت به دست آمده بیشتر از یک باشد، یعنی درآمد زنان از مردان بیشتر است و اگر کمتر از یک باشد به معنای شکاف درآمدی به نفع مردان است و هر چقدر به صفر نزدیک‌تر شود، یعنی این شکاف شدیدتر است.
این میزان در ایران 17 درصد برآورد شده است. معنایش این است که یکی از بدترین عملکردها را بین کشورهای جهان داشته‌ایم، به‌طوری که در بین 149 کشور مورد بررسی در این گزارش، جایگاه 143 از آن ایران است.
**اقتصاد مردانه در سطح جهان
با این حال به نظر می‌رسد این شکاف، به این زودی پر نمی‌شود و این مسئله در ابعاد جهانی نیز مشاهده می‌شود. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، به‌طور متوسط، 63 درصد از شکاف مزد و 50 درصد از شکاف درآمد بین زنان و مردان در سطح جهان، از بین رفته است، اما تفاوت در پرداخت به زنان و مردان همچنان به قوت خود باقی است.
اگر تفاوت دریافتی زنان و مردان را، به‌عنوان معیاری برای قدرت اقتصادی در نظر بگیریم، می‌بینیم که قدرت اقتصادی مردان در سطح جهان از زنان بیشتر است و در نتیجه، مردان توانسته‌اند جایگاه خود به‌عنوان نقطه اصلی اقتصاد خانوار را حفظ کنند و کنترل دارایی‌های مالی خانوار را در اختیار خود داشته باشند. وجود چنین شکافی، باعث دسترسی کمتر زنان به خدمات مالی و مالکیت دارایی‌های سرمایه‌ای شده است.
**کنترل زنان بر منابع و دارایی‌های اقتصادی
تنها در 60 درصد از 149 کشور مورد بررسی، دسترسی زنان به خدمات مالی برابر با مردان است و تنها در 41 درصد کشورهای یاد شده، مالکیت زمین را به‌عنوان یک دارایی سرمایه‌ای، در اختیار دارند. این واقعیت‌ها به این معناست که در اکثر کشورها، حدود نیمی از زنان کنترل مستقیمی بر منابع و دارایی‌های اقتصادی ندارند.
از طرف دیگر، زنان زمان زیادی را به فعالیت‌هایی مانند خانه‌داری و مراقبت از خانواده اختصاص می‌دهند، یعنی زمان خود را به فعالیت‌های اختصاص می‌دهند که بابت آن مزدی دریافت نمی‌کنند. به‌عنوان مثال، زنان روستایی در صحرای آفریقا، در مجموع سالانه 40 میلیارد ساعت برای تهیه آب مورد نیاز خانوار، وقت صرف می‌کنند.
به‌طور کلی در 25 کشور، زنان به‌طور متوسط زمانی دو برابر بیشتر از مردان را به فعالیت‌هایی اختصاص می‌دهند که بابت آن مزد دریافت نمی‌کنند. جالب است که در ژاپن، کره و هند، این میزان به اوج خود یعنی نسبت پنج برابری می‌رسد.
**مزد نابرابر برای کار برابر
مورد دیگر، دریافت مزد برابر برای زنان و مردان در مشاغل مشابه است. وقتی زنان و مردان، در مشاغل مشابه مشغول به کار می‌شوند به این معناست که توانایی‌ها و مهارت‌های مشابهی داشته‌اند و در نتیجه انتظار می‌رود دریافتی برابری هم داشته باشند.
مجمع جهانی اقتصاد، وضعیت برابری مزد مشاغل مشابه در بین زنان و مردان را با استفاده از پرسشنامه، مورد سنجش قرار می‌دهد. سؤال این است که کدام گزینه در کشور شما، وضعیت مزد زنان و مردان را در مشاغل مشابه، بهتر توضیح می‌دهد. پاسخ‌دهندگان، اعدادی بین یک تا هفت را برای توصیف این وضعیت بیان می‌کنند که یک به معنای نابرابری کامل و هفت به معنای برابری کامل است. پس از آن، این پاسخ‌ها گردآوری می‌شوند و به هر کشور، امتیازی بین صفر و یک داده می‌شود که هر چه به یک نزدیک‌تر باشد، به معنای برابری کامل مزد در مشاغل مشابه برای زنان و مردان است.
در بین 149 کشور مورد بررسی، ایسلند بهترین عملکرد را در این زمینه داشته است، اما حتی بهترین عملکرد هم به معنای برابری کامل نیست. امتیاز این کشور در برابری مزد زنان و مردان در مشاغل مشابه 0.82 است. ایران با کسب امتیاز 0.59 رتبه 95 را در زمینه برابری مزد زن و مرد در مشاغل مشابه دارد.
**تغییر در ساختار بازار کار
نتایج پژوهش‌های اقتصادی نشان می‌دهد بیشترین شکاف درآمدی بین زنان و مردان، در مشاغلی وجود دارد که نیاز به سرمایه انسانی پایین‌تر یعنی تحصیلات و مهارت کمتری دارند و در مشاغل تخصصی، این شکاف کاهش می‌یابد. از طرف دیگر، افزایش مشارکت اقتصادی زنان، در کاهش این شکاف، مؤثر است. هر دو عامل گفته شده، مربوط به ساختار بازار کار کشورها است و در واقع بهبود ساختار بازار کار، می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکارهای کاهش شکاف جنسیتی در نظر گرفته شود.
**نسبت درآمد زنان به مردان
مجمع جهانی اقتصاد، نسبت درآمد زنان به مردان را برای کشورهای مختلف محاسبه می‌کند که بر اساس آن، مجموع درآمد اکتسابی زنان و مردان یک کشور، برآورد می‌شود و نسبت این دو محاسبه می‌شود. اگر نسبت به دست آمده بیشتر از یک باشد، یعنی درآمد زنان از مردان بیشتر است و اگر کمتر از یک باشد به معنای شکاف درآمدی به نفع مردان است و هر چقدر به صفر نزدیک‌تر شود، یعنی این شکاف شدیدتر است.
این میزان در ایران 17 درصد برآورد شده است. معنایش این است که یکی از بدترین عملکردها را بین کشورهای جهان داشته‌ایم، به‌طوری که در بین 149 کشور مورد بررسی در این گزارش، جایگاه 143 از آن ایران است.
**اقتصاد مردانه در سطح جهان
با این حال به نظر می‌رسد این شکاف، به این زودی پر نمی‌شود و این مسئله در ابعاد جهانی نیز مشاهده می‌شود. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، به‌طور متوسط، 63 درصد از شکاف مزد و 50 درصد از شکاف درآمد بین زنان و مردان در سطح جهان، از بین رفته است، اما تفاوت در پرداخت به زنان و مردان همچنان به قوت خود باقی است.
اگر تفاوت دریافتی زنان و مردان را، به‌عنوان معیاری برای قدرت اقتصادی در نظر بگیریم، می‌بینیم که قدرت اقتصادی مردان در سطح جهان از زنان بیشتر است و در نتیجه، مردان توانسته‌اند جایگاه خود به‌عنوان نقطه اصلی اقتصاد خانوار را حفظ کنند و کنترل دارایی‌های مالی خانوار را در اختیار خود داشته باشند. وجود چنین شکافی، باعث دسترسی کمتر زنان به خدمات مالی و مالکیت دارایی‌های سرمایه‌ای شده است.
**کنترل زنان بر منابع و دارایی‌های اقتصادی
تنها در 60 درصد از 149 کشور مورد بررسی، دسترسی زنان به خدمات مالی برابر با مردان است و تنها در 41 درصد کشورهای یاد شده، مالکیت زمین را به‌عنوان یک دارایی سرمایه‌ای، در اختیار دارند. این واقعیت‌ها به این معناست که در اکثر کشورها، حدود نیمی از زنان کنترل مستقیمی بر منابع و دارایی‌های اقتصادی ندارند.
از طرف دیگر، زنان زمان زیادی را به فعالیت‌هایی مانند خانه‌داری و مراقبت از خانواده اختصاص می‌دهند، یعنی زمان خود را به فعالیت‌های اختصاص می‌دهند که بابت آن مزدی دریافت نمی‌کنند. به‌عنوان مثال، زنان روستایی در صحرای آفریقا، در مجموع سالانه 40 میلیارد ساعت برای تهیه آب مورد نیاز خانوار، وقت صرف می‌کنند.
به‌طور کلی در 25 کشور، زنان به‌طور متوسط زمانی دو برابر بیشتر از مردان را به فعالیت‌هایی اختصاص می‌دهند که بابت آن مزد دریافت نمی‌کنند. جالب است که در ژاپن، کره و هند، این میزان به اوج خود یعنی نسبت پنج برابری می‌رسد.
**مزد نابرابر برای کار برابر
مورد دیگر، دریافت مزد برابر برای زنان و مردان در مشاغل مشابه است. وقتی زنان و مردان، در مشاغل مشابه مشغول به کار می‌شوند به این معناست که توانایی‌ها و مهارت‌های مشابهی داشته‌اند و در نتیجه انتظار می‌رود دریافتی برابری هم داشته باشند.
مجمع جهانی اقتصاد، وضعیت برابری مزد مشاغل مشابه در بین زنان و مردان را با استفاده از پرسشنامه، مورد سنجش قرار می‌دهد. سؤال این است که کدام گزینه در کشور شما، وضعیت مزد زنان و مردان را در مشاغل مشابه، بهتر توضیح می‌دهد. پاسخ‌دهندگان، اعدادی بین یک تا هفت را برای توصیف این وضعیت بیان می‌کنند که یک به معنای نابرابری کامل و هفت به معنای برابری کامل است. پس از آن، این پاسخ‌ها گردآوری می‌شوند و به هر کشور، امتیازی بین صفر و یک داده می‌شود که هر چه به یک نزدیک‌تر باشد، به معنای برابری کامل مزد در مشاغل مشابه برای زنان و مردان است.
در بین 149 کشور مورد بررسی، ایسلند بهترین عملکرد را در این زمینه داشته است، اما حتی بهترین عملکرد هم به معنای برابری کامل نیست. امتیاز این کشور در برابری مزد زنان و مردان در مشاغل مشابه 0.82 است. ایران با کسب امتیاز 0.59 رتبه 95 را در زمینه برابری مزد زن و مرد در مشاغل مشابه دارد.
**تغییر در ساختار بازار کار
نتایج پژوهش‌های اقتصادی نشان می‌دهد بیشترین شکاف درآمدی بین زنان و مردان، در مشاغلی وجود دارد که نیاز به سرمایه انسانی پایین‌تر یعنی تحصیلات و مهارت کمتری دارند و در مشاغل تخصصی، این شکاف کاهش می‌یابد. از طرف دیگر، افزایش مشارکت اقتصادی زنان، در کاهش این شکاف، مؤثر است. هر دو عامل گفته شده، مربوط به ساختار بازار کار کشورها است و در واقع بهبود ساختار بازار کار، می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکارهای کاهش شکاف جنسیتی در نظر گرفته شود.
