کاهش نرخ بیکاری در پاییز امسال، همزمان با کاهش نرخ مشارکت و خروج جمعیت فعال از بازار کار بوده است. با این حال سه تغییر جمعیت شاغلان می‌تواند امیدواری‌هایی را حداقل برای شاغلان کشور به همراه داشته باشد.

در ایرناپلاس بخوانید

مرکز آمار ایران نتایج طرح آمارگیری نیرویی ‌کار در پاییز ١٣٩٩ را منتشر کرد که بر این اساس، نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در این فصل ۹.۴ درصد اعلام شده است. 
نرخ بیکاری با کاهش ۰.۱ درصدی از ۹.۵ درصد در تابستان به ۹.۴ درصد در پاییز رسیده و بر این اساس جمعیت کل افراد بیکار در پاییز به ۲ میلیون و ۴۳۶ هزار نفر رسیده است. مقایسه شاخص‌های کلیدی بازار کار در تابستان و پاییز امسال نشان‌دهنده کاهش اندک عرضه نیروی کار در این فصل است.
این موضوع را می‌توان در مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی در این دو فصل مشاهده کرد. نرخ مشارکت اقتصادی، نسبت جمعیت بالای ۱۵ سال فعال از نظر اقتصادی به کل جمعیت افراد دارای بیش از ۱۵ سال را نشان می‌دهد.

جمعیت فعال به گروهی گفته می‌شود که یا شاغل هستند یا بیکارند اما در جست‌وجوی شغل‌اند. نرخ مشارکت اقتصادی در تابستان امسال ۴۱.۸ درصد بوده، یعنی از هر ۱۰۰ نفر جمعیت بالای ۱۵ سال در کشور تقریباً  ۴۲ نفر یا دارای شغل یا در جست‌وجوی شغل بوده‌اند.
این نرخ در پاییز با کاهشی کمتر از یک درصد، به ۴۱.۴ درصد رسیده؛ بنابراین با وجود کاهش اندک نرخ بیکاری باید گفت آثار کرونا بر بازار کار کشور از بین نرفته زیرا کاهش نرخ بیکاری، ناشی از کاهش نرخ مشارکت و افزایش جمعیت غیرفعال بوده است.

جمعیت غیرفعال به گروهی از افراد بدون شغل یا بیکار گفته می‌شود که در جست‌وجوی شغل نیستند. در واقع با کاهش اندک نرخ مشارکت اقتصادی، جمعیت غیرفعال نیز افزایش یافته است.
در تابستان امسال ۵۸.۲ درصد از جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر را جمعیت غیرفعال تشکیل می‌داد که این نسبت در پاییز به ۵۸.۶ درصد رسیده است. در پاییز امسال ۳۴۳ هزار نفر به گروه جمعیت غیرفعال اضافه شدند.

ترکیب جمعیت شاغلان تغییر کرد
با وجود افزایش جمعیت غیرفعال، تغییرات ترکیب جمعیت فعال می‌تواند امیدوارکننده باشد. یکی از این تغییرات، مربوط به کاهش غایبان موقت است. ترک موقت شغل زمانی رخ می‌دهد که رابطه رسمی شغلی برای افراد مزد و حقوق بگیر با کارفرما وجود داشته‌ باشد، اما فرد برای مدتی به‌صورت موقت در محل کار خود حضور نداشته باشد.
در رابطه با افراد خویش‌فرما نیز غیبت موقت از کار شرایطی است که کسب‌وکار تدوام داشته‌ باشد، اما فرد به طور موقت در محل کار خود حضور نداشته باشد. غایبان موقت در تابستان با کاهش ۱.۹ درصدی نسبت به بهار، به ۵.۳ درصد کل شاغلان رسید و در پاییز نیز نرخ ۴.۶ درصدی را ثبت کرده است. یعنی از هر ۱۰۰ نفر شاغل در پاییز تقریباً پنج نفر در محل کار خود حضور نداشتند. این آمار در بهار تقریباً هفت نفر به‌ازای هر ۱۰۰ نفر شاغل بود.

تغییر دوم مربوط به کاهش اشتغال ناقص در پاییز است. به‌طور همزمان و با کاهش آمار شاغلان غایب، جمعیت افراد دارای اشتغال ناقص نیز در پاییز نسبت به تابستان کاهش یافته است. ساعات کاری در کشور ما روزانه هشت ساعت تعریف شده؛ بنابراین یک فرد شاغل در هفته حدود ۴۴ ساعت را به انجام وظایف شغلی خود تخصیص می‌دهد.
افراد دارای اشتغال ناقص گروهی از شاغلان هستند که در هفته کمتر از ۴۴ ساعت کار می‌کنند اما توان و تمایل انجام کار اضافی را دارند. نرخ اشتغال ناقص در تابستان ۲۷.۳ درصد بوده که در پاییز به ۲۳.۸ درصد رسیده است.

افزایش سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، سومین نشانه امیدوارکننده در ترکیب جمعیت شاغلان در پاییز امسال است. نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی در تابستان امسال ۱۴.۹ درصد بوده و در تابستان به ۱۴.۳ درصد رسیده است. با کاهش نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، سهم این گروه از کل شاغلان افزایش یافته و از ۲۴.۴ درصد در تابستان به ۲۵ درصد در پاییز رسیده است.

رکوردهای بازار کار استان‌ها در پاییز
بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز امسال، مربوط به استان هرمزگان و برابر با ۵۰.۵ درصد بوده، یعنی از هر ۱۰۰ نفر جمعیت بالای ۱۵ سال در این استان تقریباً ۵۰ نفر شاغل یا در جست‌وجوی شغل بوده‌اند.
در مقابل کمترین نرخ مشارکت مربوط به استان سیستان‌وبلوچستان و برابر با ۳۲.۹ درصد بوده؛ استان خراسان رضوی رتبه اول استان‌ها در نسبت اشتغال را در پاییز امسال کسب کرده؛ نسبت ۴۴.۸ درصدی اشتغال در این استان به معنای اشتغال تقریباً ۴۵ نفر به‌ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت بالای ۱۵ سال است.
بازار کار استان سیستان و بلوچستان با نسبت ۲۹.۹ درصدی نسبت اشتغال، پایین‌ترین عملکرد را در بین دیگر استان‌ها داشته است. کم‌ترین نرخ بیکاری در پاییز امسال مربوط به استان‌های ایلام و خراسان رضوی با ۵.۱ درصد و بیشترین نرخ بیکاری مربوط به استان آذربایجان غربی با ۱۵.۵ درصد بوده است.